Chiều 26-12, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã chủ trì cuộc họp trực tuyến với các bộ, ngành, địa phương về việc tháo gỡ khó khăn trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua các tỉnh biên giới phía Bắc.
Xe chở hàng vẫn cứ lên biên giới
Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết đến ngày 25-12, Quảng Ninh còn 1.555 xe chờ tại cửa khẩu, Lạng Sơn 4.204 xe, gây thiệt hại đáng kể cho doanh nghiệp (DN) và người dân, đặc biệt là nông sản (chiếm đến 80% các mặt hàng có đặc tính dễ hư hỏng)...
"Nguyên nhân khách quan của tình trạng ùn ứ là do thủ tục giao nhận thực hiện chặt chẽ hơn, tài xế Việt Nam không được vào nội địa Trung Quốc. Quy trình kiểm dịch cũng phức tạp hơn" - Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh giải thích.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, việc ùn ứ hàng hóa tại cửa khẩu là điểm yếu cố hữu trong sản xuất và xuất khẩu nông sản của ta trong thời gian qua. Đó là sản xuất nông nghiệp không theo tín hiệu, nhu cầu thị trường; xuất khẩu chủ yếu theo hình thức trao đổi cư dân (tiểu ngạch), không xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc… Mặc dù các bộ, địa phương biên giới liên tục khuyến cáo nhưng thương nhân vẫn tiếp tục đưa hàng lên cửa khẩu dẫn đến tình trạng ùn tắc ngày càng nghiêm trọng hơn.
Phó Thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu phải sớm giải phóng hàng hóa ùn ứ ở các cửa khẩu. Ảnh: ĐỨC TUÂN
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng các DN chưa chú trọng thị trường trong nước với 100 triệu dân. Mặc dù biết rõ hàng hóa có nguy cơ bị ùn ứ nhưng DN vẫn tiếp tục đưa lên biên giới. Bộ Công Thương đã chỉ đạo các cơ quan trực thuộc tăng cường năng lực tiêu thụ ở thị trường nội địa qua các kênh truyền thống như chợ, siêu thị và bằng cả thương mại điện tử. Các địa phương, hiệp hội, DN, nông dân phải khẩn trương chuyển đổi phương thức sản xuất, phải theo quy hoạch, kế hoạch và bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng.
Ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn, cho biết do phía Trung Quốc thực hiện nghiêm ngặt biện pháp phòng chống dịch nên hiện mỗi ngày chỉ thông quan 88 xe (mỗi giờ 8 xe, theo giờ hành chính) qua 2 cửa khẩu Hữu Nghị và Chi Ma; riêng cửa khẩu Tân Thanh chưa mở trở lại. Điều này gây áp lực rất lớn về bố trí chỗ đỗ phương tiện; việc bảo đảm ăn ở, sinh hoạt cho hàng vạn người vô cùng khó khăn.
Theo lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn, để hỗ trợ DN, tỉnh đã thông tin trên trang điện tử từng ngày về thời gian, lượng xe thông quan; nhắn tin Zalo cho DN, chủ hàng thường xuyên xuất nhập khẩu qua Lạng Sơn về tình trạng hằng ngày. Dù số lượng thông quan ít nhưng mỗi ngày vẫn có 60-70 xe từ các địa phương đưa hàng lên Lạng Sơn.
Thiết lập vùng xanh
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho biết thời gian qua, đặc biệt từ tháng 12-2021 trở lại đây, các biện pháp kiểm soát nhập khẩu gắn với yêu cầu, điều kiện trong phòng chống dịch Covid-19 của Trung Quốc đã ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động xuất nhập khẩu tại các cửa khẩu khu vực phía Bắc. Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã kịp thời có nhiều chỉ đạo nhưng tình hình vẫn chưa được cải thiện và giải quyết triệt để.
Trước mắt, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, địa phương biên giới làm việc, phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các bộ, ngành, địa phương của Trung Quốc để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thông quan hàng hóa của cả hai nước đang ùn tắc tại cửa khẩu; phấn đấu giải phóng sớm nhất lượng xe ùn ứ.
Phó Thủ tướng giao chủ tịch UBND các địa phương có hàng hóa ùn tắc tại cửa khẩu thông báo rộng rãi cho các bộ, ngành, địa phương, DN và người dân biết về tình hình thông quan, xác định rõ số lượng phương tiện có thể được vận tải hàng hóa lên cửa khẩu mỗi ngày và kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm không ùn tắc tại cửa khẩu. Trong thời điểm này, cần điều tiết, hạn chế đưa hàng hóa xuất khẩu lên biên giới.
Về lâu dài, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế, Hải quan, UBND các tỉnh, thành phối hợp với các bộ, ngành liên quan bàn bạc, hình thành các "vùng xanh", luồng xanh an toàn dịch bệnh tại khu vực biên giới. Bộ Y tế nghiên cứu ban hành các tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình để hình thành "vùng xanh", luồng xanh, góp phần đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hóa qua cửa khẩu một cách an toàn.
Các địa phương tổ chức hội nghị, thông tin kịp thời cho DN, người dân biết để chủ động trong sản xuất - kinh doanh, như tổ chức tiêu thụ hàng hóa tại chỗ, có phương thức bảo quản, đóng gói tại chỗ cho tốt... Đặc biệt, các địa phương cần hướng dẫn, hỗ trợ DN và người dân chuyển đổi sản xuất theo hướng hàng hóa gắn với thị trường; bảo đảm tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn, quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc hàng hóa.
Mở rộng thị trường, giảm phụ thuộc
Nhằm tránh tình trạng ùn ứ hàng hóa như đã và đang xảy ra, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành lưu ý các bộ, ngành, địa phương tập trung mở rộng thị trường, giảm bớt phụ thuộc vào thị trường truyền thống; từ đó hạn chế và tiến tới chấm dứt hoạt động thương mại đường mòn, lối mở.
Các DN, hiệp hội ngành hàng cần tích cực thực hiện các biện pháp mở rộng thị trường, đẩy mạnh phân phối và tiêu thụ trong nước, khai thác triệt để dư địa của thị trường nội địa rộng lớn với gần 100 triệu dân...
